Oleg Ivanovski.

In het NRC Handelsblad van gisteren staat een interview met Oleg Ivanovski een van de nog levende spoetnikbouwers. Het interview leest voor mensen van mijn generatie als een bloedstollende avonturenroman.
Als we alle waanzin van de koude oorlog even opzij schuiven zien we dat de Spoetnik een nieuw tijdperk inluidde en zeker ook technisch. De gevolgen van de lancering van de Spoetnik, vooral in de VS, zijn denk ik belangrijker geweest dan de eerste voetstap van Neil Armstrong op de maan. Ik citeer uit het interview:
‘Het radiosignaal van de Spoetnik zou na ongeveer een uur op de apparatuur in de lanceerbunker te horen moeten zijn, zodra de satelliet aan de westelijke horizon opdook, beschrijft Ivanovski in zijn memoires, “maar (collega) Slava Lappo had een gevoeligere ontvanger bij zich, dus iedereen keek naar hem(…) Opeens boog hij over de tafel, raakte de afstemknop aan, ademde zwaar(..) Toen zette hij zijn koptelefoon recht, en zei verlegen en onzeker: ‘ik geloof dat dat hem is’, en na een paar seconden ‘het is hem! Zet de bandrecorder aan!”
Spoeniks beroemde radiopiepjes waren niet betekenisloos, zegt Ivanovski, en de vaakgehoorde aantijging dat Spoetnik een onwetenschappelijke stunt was bestrijd hij. “In de lengte van de piepjes waren gegevens over temperatuur, druk en spanning in de satelliet gecodeerd. Onze wetenschappers hielden de voortplantingssnelheid van de signalen in de atmosfeer bij, en de omloopsnelheid van Spoetnik om de aarde. Die hangt af van de luchtdichtheid en dus de weerstand in de bovenste lagen van de atmosfeer.’
De Spoetnik was een hermetisch afgesloten bol van een aluminiumlegering die moest glimmen om zijn warmte af te geven. De radiozenders binnenin waren buizenzenders waarvan de russen niet zeker wisten of ze de versnellingskrachten van de lancering zouden overleven.
Ik hoop dat de memoires van Ivanovski in het Nederlands zullen verschijnen ze vormen een document humain in onze geschiedenis.