De Clevelander.

Het is tijd dat ik de naam van mijn weblog weer eens eer aandoe. Het Cleveland Horse behoort tot een van de oudste Engelse rassen. Het is een zeer populair paard, dat wereldwijd voorkomt. Het wordt zowel onder het zadel als vanaf de bok gereden.
Eerelman schilderde dit paard eind 19de eeuw.

Hartfalenpoli.

In de Stentor van zaterdag stond dit stukje over de hartfalenpoli van het Deventer Ziekenhuis. Hier werken de mensen die ik mijn "beschermengelen" noem. Het hoofd van de poli, Pieta Bruggink, gaat dit jaar promoveren. In haar proefschrift onderzoekt zij de werking van de hartfalenpoli. Zij heeft mij een exemplaar van het proefschrift beloofd, een uitnodiging voor de promotie, en een mogelijkheid om de publieksvraag te stellen. In tegenstelling tot de meeste patiënten heb ik juist een erg lage bloeddruk en daar zal mijn vraag over gaan. Het wordt een ludieke vraag en ik bied haar en de universiteit een virtueel geschenkje aan.

Jennifer Shahade.

Vandaag afkicken van Wijk aan Zee. Daarvoor heb ik het boek "Chess Bitch" van Jennifer Shahade besteld.
In Schaaknieuws van 24 december 2005 staat een zeer lovende recensie van Jules Welling van dat boek. De enige kritiek van Welling is de titel want die houdt geen verband met de inhoud. Volgens Welling is dit het beste boek over vrouwenschaak tot nu toe. In 2002 en 2005 was Jennifer Amerikaans kampioene. Als het boek is aangekomen zal ik er zeker op mijn blog over vertellen. Eliane wees me op de cover van het boek en die mag dus ook op mijn blog.

Wijk aan Zee

Marlies Bensdorp.

Vandaag was de laatste ronde in het Corustoernooi.
Mijn concurrent Johan de Lange speelde tegen Koopman en zat schuin tegenover me. Al vrij snel zag ik hem in moeilijkheden komen. Das en ik waren het er over eens dat wij een heel moeilijke stelling op ons bord hadden en bij verlies een mooie eindranglijst zouden verknoeien, dus gaven we elkaar een hand. We promoveren nu allebei en spelen volgend jaar in groep 4. Ruud, die in groep 4 speelde, verloor vandaag ook en werd 5de in zijn groep. Vroeger, toen we nog jong en mooi waren, speelden we in groep 3, maar dat is echt vroeger. Ruud verloor ook een fles champagne die hij woensdag met Anneke komt brengen.
Eindstand van mijn groep (na 9 ronden):
1 Das, F 1786 Bergeijk 6,5 24,5 1887
2 Duvekot, WA 1791 Gorssel 6 24,5 1848
3 Lange, JB de 1752 Amsterdam 5,5 23,25 1810
3 Hamersma, PJ 1753 Driehuis 5,5 22,75 1810
5 Jonkheer, A 1714 Middelburg 5 18,25 1774
6 Koopman, FLM 1714 Heemskerk 4 17,25 1702
6 Vos, WS 1735 Wijk aan Zee 4 16,25 1702
6 Bro, M 1735 Mijdrecht 4 14,25 1702
6 Meiden, AW van der 1780 Alkmaar 4 14 1702
10 Beek, S van der 1621 Hekelingen 0,5 2 1372
Direct achter de naam is de rating van de speler aangegeven. Na de plaatsnaam volgt de score van de speler, het aantal SB-punten en daarna de toernooiprestatierating. Bijvoorbeeld: mijn huidige rating is 1791, mijn score is 6 punten, ik had een tegenstand van 24,5 SB punten en heb een toernooiprestatierating van 1848.
Het Corustoernooi is het oudste en sterkst bezette schaaktoernooi ter wereld. Op de foto zie je Marlies Bensdorp. De tweeling Marlies en Laura kom je op veel toernooien tegen en zeker elk jaar in Wijk aan Zee. Ze verdienen dus wel een plaats op mijn blog. Ik kan met een foto van Marlies volstaan want Laura ziet er net zo uit. Marlies speelde in de grootmeester groep C en behaalde 4 punten uit 13 partijen, Laura werd 2de in groep 3H met 6,5 punten.

In Wijk aan Zee.

Vandaag een (nep)remise met mijn tegenstander Johan de Lange. De partij die ik van hem had gezien tegen mijn tegenstander Das, waar ik morgen tegen speel, gaf mij niet het vertrouwen dat ik met zwart zou winnen. De Langes remiseaanbod na 5 zetten nam ik dus aan, in de veronderstelling dat ik dan kon gaan genieten van Topalov-Anand. Helaas deden zij hetzelfde als De Lange en ik. Toen ben ik naar Erika Sziva gegaan en heb het boekje "Ik heb nog nooit zó gewonnen gestaan", dat mijn tegenstander van vandaag geschreven heeft, en fritz 9 gekocht. Erika ken ik van lang geleden toen ze als Hongaarse pas kort in Nederland was. Ze barstte toen in huilen uit en vertelde me hoe de meeste van de Hollandse schaaksters haar bejegenden (geldt niet voor Carla!). Een aantal Nederlandse speelsters had bij de leiding van het Nederlands kampioenschap geprotesteerd dat Erika als Hongaarse meespeelde. Zij had het druk vandaag en ik hoop dat ze goed verkocht heeft. Daarna kwam ik in het café "de mooie Poolse" tegen. Ik vraag haar altijd hoe het komt dat ze zo mooi blijft. Haar man, een grote blonde Hollandse reus, kan dat nog steeds niet echt waarderen. Ook vandaag niet. Hij begon onmiddellijk weer uit te leggen dat alle mannen dat aan haar vragen, als dat zo zou zijn heb ik wel heel erg gelijk! Hij moest naar zijn partij en kon dus niet verhinderen dat wij nog een poos gezellig hebben zitten praten. Voor mij dus een prima dag, maar helaas niet voor Ruud. Hij verloor en dat had hij meer aan zichzelf te danken dan aan zijn tegenstander. Ruud baalde geweldig.

Zomer 2005.

Vandaag een rustdag in Wijk aan Zee. Voor een vriendin van Erica zocht ik foto's. Een mooie gelegenheid om er ook een op mijn blog te zetten. Deze is van zomer 2005. Erica genoot van het werken in de tuin en bij mooi weer was ze daar meestal te vinden.

Op klompen.

Toen ik vanmiddag mijn partij vroegtijdig gewonnen had kon ik mooi een foto van een deel van mijn groep maken. Van voor naar achter zie je Koopman, van der Beek en Bro die alle drie met zwart verloren van respectievelijk van der Meiden, Jonkheer en Das. Op de lege stoel links speelde ik en won als enige met zwart. Ik kom met deze foto, trouwe lezers moeten dat onmiddellijk begrepen hebben, vanwege de klompen. Ja hij loopt bijna altijd op klompen, zijn hele leven. Wij begrepen elkaar en waren het eens wanneer je klompen van wilgenhout en wanneer van populierenhout draagt. Als kind voetballen op klompen deden we allebei en natuurlijk is een klomp het beste "schoeisel" dat er is.

Remise afslaan.

Iedere schaker kent het: de tegenstander slaat je remiseaanbod af in een stand die niet te winnen is (bij wederzijds goed spel). In bovenstaand diagram is zwart aan zet. Ik verwachtte dat hij 62..., Pc5 zou spelen en zie niet in wat ik anders zou kunnen dan mijn koning heen en weer spelen van c6 naar c7 en terug. Gelukkig was v.d. Meiden eigenwijs en zag de ongedekte pion op g2 aan voor de winstbrenger. De partij ging verder met 62...,Pf6 63...,c5 en ik wist dat ik zou winnen. Na 82..., f5 ontstond onderstaand diagram en gaf hij op. Een aardige jongeman die begreep dat hij van zichzelf verloren had. Ik was er toch blij mee en trakteerde op Straffe Hendrik en dat is echt heel lekker.

Stand na 82...,f4-f5.

Museumbezoek, les 5.

Kirchner "Mädchen unter Japanschirm"

Voor ik straks weer naar Wijk aan Zee ga en zelf een schaakstuk zal worden, nog even kunst en wel serendipiteit. Ja daar heb ik op mijn blog al dikwijls over geschreven. In Düsseldorf vorige week werd het me weer in de schoot geworpen.
Om even uit de drukte te zijn, reed ik met mijn rolstoel een zijzaal in. Doodse stilte geen suppoost te bekennen en niet bepaald onbelangrijke werken. Ik had zo de plakbandjes van Mondriaan's "New York City" anders kunnen plakken. De forse vrouwen van Picasso's "Deux femmes nues assises" kon ik zo aanraken en zo voort.
Samenvatting les 5: wil je ongestoord werk van een bepaalde kunstenaar kunnen bekijken, ga dan naar een tentoonstelling van een collega van hem die het grote publiek trekt.
In de zijzaal zag ik ook dit kleurenfeest van Kirchner uit 1905.
Ik zie dat ik iets bewogen heb, zonder flits heeft mijn camera wat langere belichtinstijd nodig en ik heb daar geen vaste hand meer voor.

Bekende Nederlander.

Jan Nagel is net als Ruud en ik op vele schaaktoernooien te vinden. Vandaag kreeg Ruud voor het eerst de kans deze bekende Nederlander op het schaakbord te treffen. Nagel had 2 uit 2 uit de eerste twee ronden en had lopen kijken en genoteerd wat zijn toekomstige tegenstanders voor openingen spelen.
Nagel is in de politiek zeer bekend. Hij is als adviseur betrokken geweest bij de oprichting van zowat alle mislukte partijen. Zijn laatste bemoeienis was zijn adviseurschap bij de mislukte poging van Peter R de Vries om een groot politicus te worden.
In de auto hadden Ruud en ik natuurlijk begrepen dat er tegen zo iemand, die ook nog spionage activiteiten bedrijft, gewonnen moest worden.
En dat deed Ruud, Jan Nagel had al een keer remise aangeboden voordat bijgaande stelling op het bord kwam. Ruud had zoals altijd gedaan of hij het niet hoorde onder het motto 'hij moet vanuit de politiek gewend zijn dat zijn voorstellen genegeerd worden!'.
Nagel (met wit) had in de diagramstelling kunnen opgeven maar speelde nog even door:
1.Kd5, Pe3+ 2.Ke5, Pg4+ 3.Kf5, Pf2 4.Ke5, Kg2 wit gaf op en Ruud trakteerde op Straffe Hendrik.

Vaders.

Mijn vader.
In de rubriek IK@NRC.NL van het NRC Handelsblad, schreef Anne Rutten donderdag een geweldig stukje:
'Mijn vader krijgt een nieuw been aangemeten. Onwennig stapt hij ermee rond tussen de leggers van de loopbrug. Hij ziet er vreemd uit, een soort kruising tussen de Terminator en een hond met teveel plooien boven zijn ogen. Daar lijkt mijn vader op als hij nadenkt.
Later zie ik mijn ouders lopen: mijn vader weer gewoon met zijn krukken, mijn moeder met zijn been over haar schouder.'
Het verhaal van Anne Rutten is voor mij zo levensecht omdat ik me de kunstarm van mijn eigen vader zo goed herinner. September 1944 werd tijdens een beschieting van Engelse Spitfires mijn vader zijn linkerarm afgeschoten. De arm werd in het ziekenhuis in Goes boven het ellebooggewricht geamputeerd. Juni 1947 kreeg hij uiteindelijk, via een oorlogsslachtoffer regeling, in Breda een kunstarm aangemeten. Toen hij 's avonds van Borssele naar huis fietste passeerde hij de boerderij van mijn oom Jo en tante Keetje.
In een vlaag van overmoed wilde hij met zijn nieuwe arm zwaaien. Hij sloeg zich daarbij met zijn kunstarm zo hard in zijn gezicht dat hij met fiets en al omviel. De kunstarm lag tot aan zijn dood in 1950 in de kast. Dikwijls dachten anderen hem nog wel eens te troosten met 'nog een geluk dat het je linkerarm was'. Wanneer er nou iemand links was, dan was het mijn vader wel!

Matisse 2.

De plaatselijke dichter Nicolaas Veter reageerde per e-mail op mijn reis naar Düsseldorf en onder andere met een haiku!

Alleen kijken hoor
Voor een oordeel over kunst
Ook bij Matisse

Nicolaas, die mij trouwens tipte over de tentoonstelling, schrijft verder over één van de vele odalisken van Matisse namelijk de "Odalisque à la culotte rouge". Deze odalisk was prominent aanwezig gisteren en trok veel kijkers. Het schilderij komt uit Centre Pompidou, is van 1921 en meet 65 x 90 cm.
Nicolaas Veter is een groot liefhebber en kenner van Odalisken, vandaar. Ook mijn oordeel is dat dit een heel mooi schilderij is!

Matisse.

La persane.
In het K20 Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen in Düsseldorf is tot 26 februari een grote tentoonstelling van het werk van Henri Matisse. Ik was er vandaag heen en dat is met de trein op een dag goed te doen.
De expositie gaat voornamelijk over vrouwen in een interieur. Nou dan wordt dat bij Matisse toch nog een catalogus van 25 x 30 x 3,4 cm, haast te zwaar voor mij. Een prachtige tentoonstelling en een prachtige catalogus. Het onderwerp levert vanzelfsprekend een niet te overzien aantal naakten op, kortom een heerlijke tentoonstelling en een heerlijke dag.
Veel tekeningen en sculpturen, deze potloodtekening vond ik mooi voor mijn blog.
O ja ik bofte weer eens flink. Er waren heel veel bezoekers en zij hadden mijn les 4 niet gelezen! Terwijl zij de vele uitgebreide teksten stonden te lezen kon ik mooi de kunst zien!

STEENBOK

Bij dreigende verveling of erger werd FLAMARION soms ingezet. Tweelingbroer Piet en ik moesten dan braaf naast elkaar gaan zitten, aan de grote tafel en FLAMARION werd voor ons uitgestald. We mochten dan om de beurt(!) één bladzij omkeren. Als grote broer Adrie thuis was gaf hij toelichting. Voordat we op de Lagere School kwamen, een kleuterschool bestond niet in Borssele, kenden wij dan ook de dierenriem al uit ons hoofd. Volgens de klassieke indeling leven we tot zaterdag nog "in de Steenbok". Door de langzame verplaatsing van het lentepunt, een verschuiving van één sterrenbeeld in ongeveer tweeduizend jaar, leven we in feite nu in de boogschutter maar dat geeft niks.
Voor de astroloog is het sterrenbeeld waaronder je geboren bent wel van levensbelang, daarom toch een toelichting. Zien we af van de genoemde verschuiving dan staat de zon om 12 uur ’s middags in het sterrenbeeld steenbok als je “een steenbok” bent. In de periode van jouw sterrenbeeld kun je dat sterrenbeeld dus juist niet zien. De steenbok is ’s avonds in augustus en september aan de hemel. Nu kunnen we juist het sterrenbeeld leeuw (Leeuwen zijn geboren tussen 21 juli en 21 augustus) ’s avonds goed zien. Wil je dus jouw sterrenbeeld zien dan moet je zes maanden wachten.
Hier de sterrenbeelden Steenbok en Waterman uit de Flamarion die ik heb, een uitgave van Thieme van 1923. HET RIJK DER STERREN, naar Flamarion's "Les étoiles et les curiosités du ciel" bewerkt door Dr.B.C.Goudsmit en aangevuld door Dr H.Nort.

Kunstreis.

Donderdag kondigde ik de "kunstreis"met Marijke en Gerard naar het Singer aan. Dat is een heerlijke dag voor ons geworden. Na het museum zijn we gaan eten in restaurant Graaf Floris V in Muiden en ook daar hebben we echt genoten. Het restaurant ligt aan de jachthaven en is zeker een aanrader. De expositie in het Singer had voor Gerard een zeer hoog medisch gehalte. Esser was een beroemd plastisch chirurg, kunstverzamelaar en zeer sterke schaker.Voor Marijke en mij lag het zwaartepunt toch voornamelijk bij de schilderijen. Het schilderij "Hemelse en aardse liefde" van Jan Sluijters komt in meerdere versies op de tentoonstelling voor. Deze versie met de naam "Zittende vrouw en naaktfiguur bij een tafel" is van 1912 en heeft een centrale plaats in een van de zalen, het doek is 95x107,5 cm. Dit was een hele luxe reis met Marijke aan het stuur en Gerard en ik als twee prinsen achterin!

Dinsdag 23 april 1963.

'Vandaag is onze zoon 15 dagen en voordat ik het allemaal vergeet zal ik gauw het een en ander opschrijven.'
Dan volgt een prachtig verslag van de eerste weeën om 02 uur 8 april tot de geboorte rond 12 uur. Het verhaal gaat naar Toronto, ik geef hier de laatste alinea.
'Toen alles klaar was werd ik toegedekt en kreeg ik mijn kind in de armen. Nu kon ik hem goed bekijken. Wat een lieverdje, wat een mooi kindje. Wat veel haar en wat bewoog hij met armen en beentjes. Hij had grote handen, van z'n vader. Oogjes dik en goed dicht. Klein rond neusje met pukkeltjes, nog een beetje rood. Verder alles zo mooi blank. Platte oortjes en wat een haar! Dat hij zo donker was! Dat was nou Michiel. Onze zoon. Ons kind. En vertel me nou niet dat er geen wonderen zijn!'

Naar het Museum, les 4.

Jan Sluijters, portret van Olga Esser-Hazelhoff Roelsema 1912.

Voor les 3 zie mijn blog van 21 augustus 2005. Dit wordt een praktijkles. Een bioscoopbezoeker heeft een reden om een bepaalde film te gaan zien, bijvoorbeeld omdat Nicole Kidman erin speelt en dat vind ik een goeie reden. De museumbezoeker heeft zo ook een reden om naar een bepaalde tentoonstelling te gaan. Een praktijkvoorbeeld: zondag gaan Marijke, Gerard en ik naar het Singer in Laren en ik leg uit waarom.
De tentoongestelde kunstverzameling is bijeengebracht door J.F.S. Esser, een beroemd chirurg uit de eerste helft van de vorige eeuw. Esser was ook "een onstuitbare" (catalogus) kunstverzamelaar en een ongewoon sterke schaker. Voor Gerard al drie redenen en voor mij twee om te gaan. Voor Marijke kunnen de schilderijen van Mondriaan, Breitner, Sluiters en vele anderen ruim voldoende reden zijn, maar ik hoop natuurlijk ook dat zij het leuk en aangenaam vindt om in het gezelschap van Gerard en mij te gaan. Marijke heeft natuurlijk wel de enige echte reden: de schilderijen.
Van Gerard kreeg ik maandag voor mijn verjaardag de catalogus van de tentoonstelling. Deze catalogus leest als een avonturenroman. Ik las er bijvoorbeeld dat Esser zeer veel schaakte met Breitner en Witsen. Esser was eigenlijk te sterk voor hen, hij was zelfs een keer Nederlands kampioen. Witsen schrijft in zijn dagboek van 15 mei 1910 dat Esser geblinddoekt simultaan tegen Breitner en hem had gespeeld en verloren!
Samenvatting les 4: Verzin een reden en koop eventueel vooraf al een catalogus bij de plaatselijke boekhandel. In de vorige lessen heb ik al verteld dat u niet al die teksten aan de muren moet gaan lezen, maar naar de schilderijen moet gaan kijken. Dat is echt wel de rode draad hoor, ga kijken en niet lezen! De mensen zien trouwens dat u er weer eens niets vanaf weet als u staat te lezen!

Ietje, 1955.

We wonnen een foto bij een echte fotograaf en ik weet niet meer waarvoor. Een klein joods meisje, ik moest bukken of haar optillen. Nee, niet ìn bed, maar òp bed en praten. We zagen elkaar bijna dagelijks. Praten, praten en nog eens praten maar nooit over het verleden. Over de doden werd in de jaren vijftig niet gesproken, met geen woord. Ietje, een schatje, ik verloor haar uit oog toen ze een joodse student leerde kennen. Ik huil als ik bedenk dat ze later het verleden toch nog wel tegengekomen zal zijn. Voor haar het mooiste gedicht van Neeltje Maria Min. Je moet Ietje dan zien als de schrijfster èn als het kind.

Familieberichten.

Mijn moeder is mijn naam vergeten,
mijn kind weet nog niet hoe ik heet.
Hoe moet ik mij geborgen weten?

Noem mij, bevestig mijn bestaan,
laat mijn naam zijn als een keten.
Noem mij, noem mij, spreek mij aan,
o, noem mij bij mijn diepste naam.

Voor wie ik lief heb wil ik heten.

Brandroden.

Door onze plaatselijke dichter Nicolaas Veter werd ik getipt over deze foto. Persfotograaf Ronald Hissink won er de Kiekprijs 2005 mee. In juli schreef ik uitvoerig over deze kleine kudde. Links op de voorgrond onderzoekt de stier wie van zijn koeien daar heeft geplast. De foto stond in de Stentor van 25 november.

Pillen.

Vandaag op de voorpagina van Leven &cetera in het NRC Handelsblad. Eliane was blij dat de illustratie weer in kleur mocht. Monique Snoeien schrijft over de erectiepil. De weekend-erectiepil wacht een grote toekomst!
Pieta Bruggink en Dirk Lok, mijn beschermengelen, bewaken mijn pillendoos met ijzeren hand.
Zij hebben mijn pillen nu teruggebracht tot zes per dag, maar zeven is een geluksgetal!!

Eliane gisteren in de boekenbijlage van het NRC Handelsblad. Een illustratie bij een artikel over 'De vier Heemskinderen'.

Vandaag zomaar een mooie foto van Erica en ik mag meeliften. Alleen Jeremy maakt zulke mooie. Van wanneer is deze?

Mei-juni 1964.

Een kladblaadje van Erica. Wij woonden toen in het flat aan de Bieslandsekade 168, op de negende verdieping.
Michiel 'Gieltje' in mei/juni1964, hij is dan 13 maanden.
Hij is allerliefst op het ogenblik . Er gaan dagen voorbij dat hij niet huilt. 's Morgens is het wel erg vroeg, 6 uur. Ik zit naast zijn bed en sus hem met yoghurt, beesten die moeten slapen en boekjes, maar de hele flat is intussen wakker. Als ik terugga houdt hij het een kwartiertje uit en probeert het opnieuw. Hij komt met of zonder pluis, beer of speelgoed onze slaapkamer binnen getrippeld en beweert: 'Daar is Gieltje weer.' Wij zijn kapot.
De pluis is enorm favoriet. Hij kan gewoon niet zonder en heeft rode plekken op zijn wangen van het duimen. (pluis ('puis') is een onafscheidelijk wollen dekentje).
We zijn al naar het land (een naturistenterrein onder Gouda) geweest, hoewel het weer slecht is en dan speelt hij uren zoet in de zandbak. Hij schept en wroet als een razende. Vandaag met hem naar het strand geweest. Helemaal door het dolle.

'portinee' = portemonnee
'het bebeltje drinkt uit tante Rijke' (vriendin Marijke voedde kennelijk haar baby)
'zit een kacheltje in' (poepbroek)

De pluis is uitgewassen en hangt op het balkon in de zon. Gieltje wordt wakker en mist hem. Luid gekerm. We gaan samen kijken en ja hoor daar hangt 'ie. Commentaar: 'Puis is kletsnat! Ik zeg dat hij droog is en lekker warm van de zon: ' Puis is kletsheet.'
Gisteren voor het eerst in de eerste persoon gesproken: 'Ik heb een schepje.'
Hij slaat in z'n badje 'Niemand jou kijken'd.w.z. niemand moet naar hem komen kijken.

Het is vaderdag. We hebben sokken gekocht dat was een hele gebeurtenis met een uitgebreide conversatie. 's Morgens mag hij het pakje geven. We smoezen wat in een hoekje en dan gilt hij Willem toe: 'Kadootje sokken, Kadootje sokken!'

Hij vecht in de zandbak om een harkje, het eigendom van een klein meisje. Zij wint, maar hij huilt zo hartverscheurend dat ze het hem geeft. Dat komt hij vertellen. Ik zeg: geef het meisje maar een kusje en dat gaat hij doen. Ik zie hem uitgebreid staan zoenen. Het meisje is helemaal vertederd en hij mag van harte met het harkje spelen.

Edgar Fernhout.

OGEN.
Nog even over Edgar Fernhout. Ik vroeg het museum wie de vrouw van het Liggend naakt is. Petra Versluis van het museum schrijft me vanmorgen:
'Het is ons onlangs geschonken! Fernhout maakte dit rond 1936, afgebeeld is zijn eerste vrouw Rachel Fernhout'.
Edgar Fernhout was een zoon van Charley Toorop en zij was weer een dochter van Jan Toorop. Daar heeft een sterk kunstgen in de familie gezeten.
Over mijn familie:
Morgen is Eliane met "De vier Heemskinderen"in de boekenbijlage van het NRC Handelsblad en zaterdag met de Erectiepil in de bijlage Leven&tcetera dus opgelet!

Kaspar Niehaus.

Landschap met vrouwen, 1938.

Edgar Fernhout

Liggend naakt, 1935-'36.
Vandaag had ik drie redenen om naar Arnhem te gaan. Allereerst het museum voor Moderne Kunst, eigenlijk alleen voor de lunch met het panorama over de Rijn. Ten tweede Muziekhandel Bergman in de Koningstraat (één s) waar ze precies de bladmuziek hebben die ik zoek. Ik kocht Schubert Lieder 1 Nr.20c en 20d van Edition Peters, die zijn respectievelijk voor tiefe en sehr tiefe Stimme. Lennerd zal daar ook blij mee zijn. Ten slotte de Duitse bakker, 50 meter links van Bergman, hij heeft precies het brood waar ik dol op ben.
Over het museum schreef ik vorige week al in verband met het bezoek van Lisa en Jeremy. Nu wilde ik controleren of ik het wel goed had met Kaspar Niehaus. Toevallig kwam ik weer langs het schilderij van Carel Willink waar ik 28 december over schreef. Een moeder met zoontje stonden er naar te kijken, ik vertelde hen van Carel en dat vonden ze heel leuk! De eigen collectie van het museum bestaat voornamelijk uit schilders uit de eerste helft van de vorige eeuw, bijvoorbeeld Charley en Jan Toorop, Edgar Fernhout, Dick Ket, Jan Mankes, Wim Schumacher, Carel Willink, Kaspar Niehaus, Raoul Hynckes enzovoort. Hier twee schilders uit die rij. Het schilderij van Niehaus omdat het zo duidelijk de witte schimmel met het zwarte veulen laat zien en ik het zo bijzonder vind dat die dan ook later weer een witte vacht krijgt, maar zeker ook voor die heerlijke omgeving met vrouwen. Fernhout vanwege het mooie naakt.

Van der Waals.

Met dit plaatje van Boyles eerste luchtpomp kom ik nog even terug op de Van der Waalsvergelijking. Michiel zei me dat ik die er best bij had kunnen geven. Als u Van der Waalsvergelijking intikt bij Google vindt u alles wat u maar wilt, Michiel heeft altijd gelijk.
Het plaatje uit 1660 is bekend, ik vond het gisteren in "De ontdekking van het weten" van Chunglin Kwa, pas uitgegeven bij Boom.

Lagere School.

Op de voorpagina van het NRC Handelsblad vandaag: "Leerling rekent beter dan leraar". Meer dan de helft van de eerstejaarsstudenten aan de lerarenopleiding voor het basisonderwijs is slechter in rekenen dan een goede basisschoolleerling uit groep 8.
Waarschijnlijk is dit een foto van Erica in de laatste klas van de lagere school in den Haag. Een tijd dat hoofdonderwijzers ook hoofdakte hadden. De kweekschool werd Pabo en de onderwijzer werd leraar en daar zitten die kindertjes nu mee. Nog steeds vind ik de naam Pabo een beetje vies, het doet me denken aan iets smerigs maar ik weet niet wat.

Van Boyle tot Van der Waals.

Borstbeeld van Van der Waals.

Wat ik over Saint Léonard de Noblat schreef geeft aanleiding om oude schoolkennis op te schudden.
Een aantal lezers herinneren zich misschien nog van de middelbare school de "Wet van Boyle-Gay-Lussac" of in ieder geval de naam.
Ik ga nu met enorme stappen door de geschiedenis, tientallen wetenschappers negerend zonder wier hulp het allemaal niet zo ver was gekomen.

Allereerst was er Boyle, 1627-1691.
Boyle beschreef het verband tussen druk en volume van een hoeveelheid gas als de temperatuur gelijk blijft:
"druk maal volume van een gas is constant". In een formule:
p .V = constant, p is de druk en V het volume.

Daarna was er Gay-Lussac, 1778 - 1850, hoogleraar aan de Sorbonne.
Hij beschreef het verband tussen temperatuur en druk van een gas en tussen volume en temperatuur van een gas.
Eerste wet:
Druk gedeeld door absolute temperatuur is constant. Formule:
P / T = constant.
Op school zal hopelijk verteld zijn dat dus een brandblusser zal ontploffen als hij te dicht bij het vuur hangt, want als T in die formule groter wordt gaat p evenredig mee omhoog!
Tweede wet:
V / T = constant, als de druk gelijk blijft. Voorbeeld: als je in een cilinder met een vrij bewegende zuiger de temperatuur van het gas boven de cilinder laat stijgen gaat de zuiger omlaag. Het volume wordt evenredig groter met de absolute temperatuur. Ja, dat is onze automotor!

Door Boyle en Gay-Lussac samen te voegen ontstond de wet van Boyle-Gay-Lussac.
p.V / T = constant.

Tot hier de oude school kennis, alles te volgen? Nou, eigenlijk niet voor Johannes Diederik van der Waals (1837-1923) voor wie Boyle en Gay-Lussac nogal wat uitbreiding behoefden. Boyle en Gay-Lussac beschreven eigenschappen van gassen die niet bestaan. Wetten voor ideale gassen, maar die bestaan niet. In het het Hoogspanning Research Laboratorium van de NKF in Delft hield ik me bezig met "uitwendige gasdrukkabels boven de 150-duizend kilovolt" ik had daar met Boyle en Gay-Lussac niet echt uit de voeten gekund.
Gassen bestaan uit moleculen en/of uit atomen, die bewegen en botsen met elkaar en dat heeft allerlei gevolgen. Om het kort te houden: het was onze landgenoot van der Waals die alles over echte gassen wist samen te vatten in de "Van der Waalsvergelijking". Hij betrok daar ook meteen de vloeistoffen in. Van der Waals ontving hiervoor in 1921 de Nobelprijs voor natuurkunde! Sorry het hoeft echt niet allemaal begrepen te worden, het kan heel plezierig blijven. Ga dan, als u in de buurt van Limoges bent, naar Saint Léonard de Noblat en bezoek dat museumpje. Ga na afloop eten in een van die restaurantjes daar, dan komt alles nog goed.