Lucas van Leyden. De schaakspelers.

Ik vroeg Michiel naar dit schilderij, hij schreef:
'Het was even zoeken. Ik heb nog even gedacht dat het van Cranach zou kunnen zijn, die maakte ook wel van zulke composities, maar dat was het toch niet. Luther, die door Cranach is geportretteerd heeft eens de strijd tussen God en de duivel met een kosmische partij schaak
vergeleken, waarbij zijn zetten nu eens goed, dan weer kwaad doen, en eigenlijk niet te zeggen is aan wiens invloed de gebeurtenissen te wijten zijn. Zo raakte ik wat afgeleid, maar ik heb het toch gevonden:
Het schilderij is van Lucas van Leyden en bevindt zich in de collectie van de Gemäldegalerie in Berlijn. Het is trouwens courier wat er gespeeld wordt, op een 12x8 bord.
Van Leyden was vooral een bekend en zeer gewaardeerd graficus, maar hij heeft toch ook wel geschilderd; er is een ander schilderij van hem waarin kaartspelers worden afgebeeld, dat bevindt zich in Washington, in de National Gallery of Art '.
Michiel en ik vroegen ons af, evenals de samenstellers van The Oxford Companion to Chess, hoe Van Leyden het courier spel kende omdat hij nooit het land uit is geweest. Michiel's suggestie is dat hij het van Albrecht Dürer heeft. Courier is alleen in Duitsland gespeeld (het langst in het schaakdorp Ströbeck) en Dürer en Van Leyden kenden elkaar goed en hadden een grote waardering voor elkaar.
Karel van Mander (1548-1606) beschrijft in Het schilderboeck de eerste ontmoeting van de grote kunstenaars:
"...in het bijzonder het geval met Lucas van Leyden, wiens aanblik hem zo bevreemd en ontroerd zou hebben, dat hem de spraak en adem ontviel..."
Dürer leefde van 1471 tot 1528, voor Lucas van Leyden vond ik drie geboortedata: 1484, 1489 en 1494 hij stierf in 1533. Van Mander schrijft dat Lucas van Leyden dacht dat hij tijdens een banket is vergiftigd en daardoor de laatste zes jaar van zijn leven eigenlijk ziek was. Van Mander geeft als geboortedatum 1494.