De overgang.

Sandro Botticelli. De geboorte van Venus, 1485 Uffizi, Florence
Altijd heb ik geleefd met de geruststellende gedachte dat Venus, de Romeinse godin van de liefde de mooiste en liefste was. Uit de zee geboren en door een zachte oostenwind op het strand geblazen. Waar die geboorte is geweest weten we helaas niet, want diegenen die dit meemaakten waren zo verpletterd door haar schoonheid dat ze niet meer wisten waar ze waren.
Afgelopen zaterdag werd dit beeld ruw verstoord door het NRC Handelsblad. In een paginagroot artikel kondigen Santje Kramer en Monique Snoeijen de OVERGANG van 1 miljoen Nederlandse vrouwen aan! Rampspoed, want mijn eigen schoondochter Eliane illustreerde dit door de godin van de schoonheid ook in de overgang te tekenen. Haar tekening is zo groot dat ik hem niet helemaal in de scanner krijg, u moet hier op Eliane klikken om te zien hoe het Venus nu vergaat.
Kramer en Snoeijen proberen het leed dat al die vrouwen te wachten staat te verzachten met allerlei tips. De industrie staat ook al klaar met okselpads, menopauzemode, pleisters, pillen en glijmiddelen. De Consumentenbond schreef een gids voor deze vrouwen om te overleven.
Zal ik maar naar Florence reizen en daarna op zoek gaan naar de plaats waar Venus in haar volle pracht aan land kwam en pas terug komen als dit landje door de zee overspoeld is?

Drie interviews.

Ik kom nog even terug op mijn weblog entry van gisteren (In Rotterdam). De drie interviews van Pieter Steinz met de genoemde auteurs hadden wel wat meer aandacht mogen krijgen.
Allereerst Annelies Verbeke, zelf vind ik vooral het tweede deel van haar roman Reus zeer sterk. Verbeke beschrijft daarin de reis van de (knettergekke) zusters Hannah en Kim naar Australië. Het is een ijzersterke persiflage op de moderne mens(toerist) die in het wilde weg de wereld rondreist naar de volgende esoterische beleving en op zoek zegt te zijn naar z'n ik of identiteit. Zo gaan de twee zusters de Australische woestijn in op zoek naar hun MOEDER! Ze komen bij de monoliet en in aanraking met aboriginalvrouwen. Steinz vroeg aan Verbeke of zij zich hier toch niet te ver van de realiteit verwijderde. Ik vond dat zelf juist zo goed van Verbeke, bij de "gekken" die ze beschrijft kent de waanzin echt geen grenzen. Annelies Verbeke gaf dat in haar antwoord aan Steinz ook heel duidelijk aan. Voor mij de genoegdoening dat ik als oude man zo'n hypermoderne auteur toch begrepen had.
Als tweede Hagar Peeters, zij was echt sterk en zelfverzekerd in dit interview. Haar antwoorden waren niet alleen terzake maar dikwijls ook om over na te denken. Ik geef hieronder het eerste gedicht uit haar laatste bundel, dat ze op verzoek voorlas.
In het derde interview met Johannes van Dam, over De dikke van Dam viel mij op dat hij net als ik een liefhebber van bloedworst is. Hij vertelde dat hij een antwoord had bedacht op de altijd wederkerende vraag 'wat vindt u nou het lekkerst?'. Zijn antwoord is dan aardappelpuree! Bedenk wel dat een goede aardappelpuree een kunst is. Van Dam gaf het publiek gelijk dat foie gras in deze tijd niet meer kan, hij eet het zelf ook niet meer. Voor de liefhebbers: er komt ook een Kleine Johannes!
Tot slot dan nogmaals Hagar:

VANNACHT KWAM IK MIJN OUDERS TEGEN

Vannacht kwam ik mijn ouders tegen,
twee bleke schimmen die naar elkaar
toe negen in het witte licht van een lantaarn.

Aan hun geluk te zien kon ik nog niet
geboren zijn. Ze waren jong en heel verliefd.
Een groot verdriet bedroefde mij
omdat ik wist hoe het zou verdergaan.

Zij schaterde om iets dat hij haar toegefluisterd had.
Hij lachte hard zoals hij nog vaak doet.
We wisselden een beleefde groet
En daarna scheidden zich weer onze wegen.

'Wacht maar', riep ik hen na,
wij komen elkaar nog wel eens tegen.
Gearmd gingen ze zwijgend om een hoek.

In Rotterdam.

Vanmiddag was ik in de kelder van boekhandel Donner in Rotterdam.
Pieter Steinz, chef van de boekenbijlage van de NRC, interviewde daar Annelies Verbeke, Hagar Peeters en Johannes van Dam.
Van Verbeke had ik haar laatste boek Reus gelezen en kende de tekeningen die Eliane voor de NRC over Verbeke had gemaakt. Van Hagar Peeters kochten Erica en ik in '99 haar debuutbundel Genoeg gedicht over de liefde vandaag. Johannes van Dam kende ik alleen uit de krant. In ieder geval was ik ruim voldoende op de hoogte van het een en ander om een interessante middag te hebben.
Steinz ken ik via Eliane vrij goed omdat zij wekelijks met hem de te portretteren auteurs bespreekt. Dankzij Skype hoor ik die telefoongesprekken helemaal en weet waar het om draait die week in literair Nederland. Omdat de telefoonhoorn in Toronto stuk is, staat het binnenkomende gesprek op de luidspreker en kan ik dus alles horen!
Ik kies voor de toegift Hagar, omdat ik een fan van haar gedichten ben en omdat ze daar in de kelder de mooiste was. Hier het eerste couplet van het gedicht waar haar debuutbundel naar genoemd is:

Genoeg gedicht over de liefde voor vandaag
want al schrijvend heb ik de liefde niet bedreven.
Het leven laat zich maar al te graag
liever beschrijven dan beleven.
Die jij van wie ik zo hoog opgeef
die leeft niet behalve zoals ik je opschreef.
Je kust en je verlaat zoals de windhaan draait,
mijn plaat steeds overslaat,
zoals, zoals men zegt, dat in het echte leven gaat.

Een dag met muziek.

"Nikitov". Van links naar rechts: Adam Good gitaar, Jelle van Tongeren viool, Jason Sypher bas en Niki Jacobs zang.

's Morgens is het moeilijk mezelf uit het alleen zijn op te trekken. Gelukkig dwingen de katten Theo en Kleintje me hardhandig naar de realiteit: etensbakjes vullen.
Op vrijdagmorgen helpt ook Lennerd me, hij doet dat zeker niet hardhandig. Het is heerlijk om de zangles met Schubert te beginnen en dan wel met een lied dat ik al een beetje ken, gisteren was dat Morgengruss van Wilhelm Müller:

Guten Morgen, schöne Müllerin!
Wo steckst du gleich das Köpfchen hin, als wär dir was geschehen?
.....

Nou dan komt mijn leven weer op gang, ik zie het mooie Köpfchen en ik word ongerust over wat haar misschien wär geschehen. Ja uh, je moet je wel inleven als je bij Lennerd zingt vind ik.
's Avonds bezochten Lennerd en ik de groep Nikitov. Op hun website (www.nikitov.com) kondigen zij zich aan met 'yiddish songs meet gypsy jazz...'. Het was een fantastisch concert, we hebben genoten.

De foto maakte ik in de pauze en zij wilden wel voor me poseren.

De Engelse volbloed.

Eerelman schrijft bij dit schilderij :
Het Engelsche volbloed paard, Englisches Pferd, Blood-Horse en Cheval Anglais de pur sang. Nu heet de Engelse volbloed in het engels: Thoroughbred.
Het ras is in 18e eeuw ontstaan. Drie historische hengsten uit het oosten werden gekruist met "Royal Mares". Deze drie hengsten Byerley Turk, Darley Arabian en Godolphin Arabian zijn de stamvaders van de Engelse volbloed.
De Engelse volbloed is een prachtig paard.Het ras is vooral op snelheid gefokt en van alle rassen is het ook het snelst. Die snelheid moet dit mooie dier duur betalen, de racewereld is niet vriendelijk. Dikwijls zijn deze paarden al heel vroeg versleten.

Het OOGSK

Van links naar rechts:
Ruud, Nicolaas Veter, Carla, Gerard en Peter.

Het Omstreden Open Gorssels Schaak-Kampioenschap.
Vanmiddag werd hier weer geweldig geschaakt. Onze plaatselijke dichter Nicolaas Veter had voor deze bijzondere gelegenheid een toepasselijk vers gemaakt:


Het OOGSK

Waar de uitslag zelden klopt
Het fanatisme nimmer stopt
Waar zo vrees'lijk wordt geleden
Waar stukken vliegen in 't rond,
Een paardenpaar,
De klokken dreunen krijgen,
Een bierglas sneeft,
De koffie of de wijn gaat om.
O, dat gedoe bij Willem D.:
De uitslag altijd krom.

Waar zo vrees'lijk wordt geleden
Bij die kamp zozeer omstreden
Waar de zwakste bovenaan staat
En de beste steeds beneden.

22 februari 2006/ Nicolaas Veter

Titelhoudster Carla moest haar ereplaats aan Ruud afstaan. Er is een dubbelrondige wedstrijd met
7,5 min. per speler per partij gespeeld. De uitslag:

Ruud 6,5 uit 10 partijen
Carla 6
Peter 5
Gerard 4,5
Evert/Willem 4

Helaas ontbrak vandaag Stephan, hij koos voor bridge. Bridge is nog geen 100 jaar oud en wordt niet zoals het schaken in alle lagen van de bevolking gespeeld. Het schaken behoort tot de Aziatische en Europese beschaving, het is meer dan duizend jaar oud. Vroeger werd het schaken alleen beoefend door ridders, jonkvrouwen, koningen en keizers. Nu speelt iedereen het. U zult begrijpen dat ik op korte termijn een bezoek aan Stephan zal brengen in de hoop dat hij nog te redden is.

Nieuwsshow.

Eliane is onmisbaar geworden voor de literaire wereld in ons land. Haar illustraties zijn een must voor belangrijke boekbesprekingen. Vrijdag stond er weer een geweldige tekening van haar, over drie kolommen, bij de bespreking van de boeken Kostbaar bezit en De ontsnapping van Naema Tahir en Heleen van Royen door Elsbeth Etty. Zaterdag noemde Martin Ros in de Tros Nieuwsshow haar illustratie in het NRC handelsblad nog eens extra 'een mooie tekening' toen hij het boek van Heleen van Royen besprak. Zowel Etty als Ros maakten Kostbaar bezit van Tahir met de grond gelijk er bleef echt geen spaan van heel. Aardig van Martin Ros om er op te wijzen dat Eliane zo'n mooi tekening had gemaakt.

Winterakoniet.

De toverhazelaar en de winterakonieten bloeien al een poos hier in de tuin. Nu doen ook de sneeuwklokjes en krokussen volop mee. De winter is echt voorbij.

Historische aankoop.

Met dit boek, waar ik zondag ook over schreef, blijk ik een zeer belangrijke historische aankoop gedaan te hebben. Rispens schrijft in dit boek onder andere uitvoerig over Debye en in het bijzonder over diens relatie met het naziregime. Wat Rispens schrijft is vandaag groot nieuws. De Universiteit Utrecht gaat de naam van haar Debye Instituut wijzigen en de Debye Prijs van de Universiteit Maastricht wordt niet meer uitgereikt. Het Niod controleerde wat Rispens over Debye schrijft en acht dat ook juist. Ik geef een voorbeeld uit Rispens boek. Op 9 december schrijft Debye aan het Deutsche Physikalische Gesellschaft:
Gezien de dwingende heersende omstandigheden kan het lidmaatschap van Rijksduitsejoden, zoals beschreven in de Nürnberger wetten, binnen het Deutsche Physikalische Gesellschaft niet meer voortgezet worden.
In overeenkomst met het bestuur roep ik alle leden op die onder deze definitie vallen mij hun uittreding mede te delen.
Heil Hitler!
Peter Debye, voorzitter.

Debye was van 1912 tot 1914 hoogleraar theoretische fysica in Utrecht, hij is in Maastricht geboren en ontving in 1936 de Nobelprijs voor scheikunde.

Japan

Vannacht keek ik op België 2 naar de documentaire Hitlers last submarine. De film gaat over de onderzeeër U-234 die als lading Uranium 235 en Plutonium 239 aan boord had. De duikboot bracht dit nucleaire materiaal van Duitsland naar Japan. Het was de bedoeling dat Japan er een kernbom mee zou vervaardigen. De U-234 was de meest geavanceerde onderzeeër die de Duitsers ooit hadden gebouwd en was nog onderweg naar Japan toen Duitsland capituleerde. De Amerikanen bereikten de onderzeeër als eerste toen de kapitein zich overgaf en zijn positie bekendmaakte. De lading werd naar Los Alamos in New Mexico gebracht waar men toen eindelijk voldoende splijtstof had om de bekende bom te maken. Zo kwam dus de splijtstof toch nog op zijn bestemming!! De rillingen lopen toch langs je rug als je hieraan denkt. Mijn levensfilosofie blijft 'de werkelijkheid kun je niet bedenken'.
Toen ik zojuist (12 uur hier) me bij ICC (mijn Internet schaakclub) meldde voor een vluggertje werd het weer Japan. Ik had wit en won met het Morra-gambiet. Mijn tegenstander Hamlet-jp (nickname) schreef: 'GG WitteBison, handshake from Yokohama, Japan.
To mate or not to mate: that is the question.'
Heerlijk toch zo'n land waar we geen problemen mee hebben.

Boeken

Vorige week zaterdag gaf Carla me de schaakroman Dame Gambiet van Walter Tevis te leen. Ik was direct gecharmeerd van het boek omdat voorin Yeats geciteerd wordt met een couplet uit 'Long -legged Fly'. De mooiste schaakroman is waarschijnlijk De verdediging van Nabokov, maar ook Tevis heeft een heel aardige roman geschreven. Tevis is goed op de hoogte van het schaken en de geschiedenis van het schaken, het boek dateert van 1984.
Dan lees ik tegelijkertijd nog drie andere boeken . Alle drie geen zware kluiven dus ik behoor gelukkig te zijn. Chess Bitch waar ik al over schreef is een geweldig leuk boek en leest als een trein en heeft veel illustraties die ik niet kende.
Met onze plaatselijk dichter Nicolaas Veter sprak ik over Amerika en daarom kreeg ik van hem Amerikanen zijn niet gek van Charles Groenhuijzen te leen, een heel onderhoudend boek.
Het meest 'intellectuele' boek van de vier is Einstein in Nederland - Een intellectuele biografie. Als je zoals ik gefascineerd bent (blijft) door de 'de tweede Gouden Eeuw' dan is dit boek 'ein gefundenes Fressen'. De 'tweede Gouden Eeuw' slaat op de periode 1870 - 1920 waarin de natuurwetenschappen in Nederland een enorme bloei beleefden en het in ons land Nobelprijzen regende. Ook in dit boek blijkt Einstein niet zo'n aardige man. De schrijver, Dr. Sybe Izaak Rispens, laat bijvoorbeeld zien dat in Leiden het driemanschap Ehrenfest, Lorenz en de Sitter een grote inspiratie bron is geweest voor Einstein. Het is zelfs de vraag of Einstein zonder hen wel de geweldenaar was geworden zoals we hem nu zien, maar denk maar niet dat Einstein hen in een van zijn publicaties noemt. Ik zal maar weer twee exemplaren van dit boek bijbestellen!

Affaire Goudstikker.

Het NRC Handelsblad stond gisteren vol met artikelen over de teruggave van 202 kunstwerken aan de erven-Goudstikker. In een voortreffelijk artikel laat oud-hoogleraar Arnold Heertje zien hoe een beschamende zaak (ondanks de teruggave) dit voor ons land is. Het is Nederland op zijn allerkleinst. Het Boijmans Van Beuningen reageerde opgelucht, het museum moet maar één schilderij teruggeven. Zij waren bang voor zes schilderijen en twaalf tekeningen. Wie mij kent begrijpt dat ik de teruggave van het Booijmans met speciale belangstelling volg, want hier hebben we hem en haar weer: Zeus en Europa.
Het gaat om Kustgezicht met de roof van Europa (1647) van Claude Lorrain.
Lorrain was een bijzondere kunstenaar, hij begon als bakkersleerling en vertrok al jong naar Rome om daar het decoratie-schilderen te leren. Hij was een self made man en heeft zich opgewerkt als de eerste en grootste schilder van het klassieke landschap van zijn tijd. Zijn werk werd eerst niet aangekocht door de intellectuele wereld omdat het maar een eenvoudige werkman was, maar wel door de adel! Vooral Filips de IV van Spanje kocht zijn landschappen. Lorrain geldt nu als de "ontdekker" van het landschap in de gouden eeuw.

Gustav Klimt

Portret van Adèle Bloch-Bauer

Velazquez

Het toilet van Venus.

Oorspronkelijk had ik het plan vandaag de Kunsthal in Rotterdam te bezoeken voor de tentoonstelling Henri de Toulouse-Lautrec Parijs bij nacht. Ik bedacht me en ging koffie drinken bij vrienden en een dagje luieren. Gelukkig, want nu zag ik een mooie BBC-documentaire over het Toilet van Venus van Velazquez (de Engelsen noemen dat The Rokeby Venus, ik vind dat een vreselijke naam). Maar de Engelsen hebben het schilderij nu eenmaal en gelukkig kunnen wij het daardoor in de National Gallery in Londen bekijken.

Het was feest op de TV want onmiddellijk daarna was er de documentaire “Gustav Klimt. Oorlog om een meesterwerk” van de Avro. Daarin vertelde de 85-jarige Maria Altman over haar familie die door de nazi’s van al haar bezittingen werd beroofd. Haar oom, de rijke industrieel Bauer verzamelde kunst en bezat o.a. zes meesterwerken van Klimt. Hij en zijn mooie jonge vrouw Adèle ontvingen veel kunstenaars in hun huis en Klimt was een persoonlijke vriend van hen. Adèle poseerde dikwijls voor Klimt. Zoals wij hier in Nederland de Goudstikker affaire hebben zo had Oostenrijk de zaak Bauer. Oostenrijk heeft die vorige maand verloren en ook Nederland zal de gestolen kunst teruggeven aan de Erven Goudstikker.
Adèle Bloch-Bauer was een tante van Maria Altman. Maria begeesterde mij, vooral omdat wanneer zij sprak je op de achtergrond een prachtige bas Schubert hoorde zingen. Hij zong An die Musik en Du bist die Ruh, de muziek is heel mooi met het gesprek verweven. Ik heb absoluut geen weerstand tegen zulke kunst (de combinatie Klimt,Maria, Adèle en Schubert) en ga onmiddellijk plat!

De invasie.

Eliane wees me erop dat het schaakgehalte van mijn blog de laatste weken hoog was. Deze foto van Erica heeft zelfs een, weliswaar verborgen, zeer hoog schaakgehalte. Toen ik nog voorzitter van Pallas was ontvingen Erica en ik "de Engelsen" met hun Nederlandse gastgezinnen een middag of avond bij ons thuis. De foto is genomen op een moment dat er circa acht Engelsen in onze tuin tegen idem acht Palladianen een vluggertjeswedstrijd spelen.
Erica overdenkt waarschijnlijk: 'hoe doen we dat straks met het eten(?), nou ja laten we er eerst maar bier en jenever ingieten dan wijst het zich vanzelf wel!'. De Schaaklink Londen-Deventer bestaat nu al meer dan 25 jaar en vindt omstreeks Pinksteren plaats, dit jaar gaan wij naar Londen.

Carla en de vrije wil.

Carla heeft gisteren de prijs voor de mooiste reactie op mijn weblog, tot nu toe, gewonnen. Ik had 's morgens geschreven over het artikel "Zonder de illusie van de vrije wil wordt alles zinloos" van Beatrijs Ritsema. Prompt belde Carla mij en vroeg me 'bel ik jou nu uit vrije wil?'. Ja, dat vind ik een geweldige reactie. Ik ga haar zo snel mogelijk de prijs brengen. Hier zie je Carla tijdens een simultaan die ze een aantal jaren geleden gaf op het Grote Kerkhof in Deventer.

Pallas

Een donderdagavond bij Pallas. Gisteren speelden er weer meer dan dertig clubleden, vooral ook veel jeugd. Op deze foto van een paar weken terug zie je op de voorgrond, achter de zwarte stukken, Redzo Brkic, op de rug met zijn rechterhand zijn hersenen activerend Stef Boog en met bril Eddy Sander. Zelf speelde ik gisteren met zwart remise tegen Radboud de Roos. Radboud is een van onze sterkste schakers en ik was dus best tevreden.

De vrije wil.

In het NRC Handelsblad schreef Beatrijs Ritsema gisteren een artikel onder de kop: "Zonder de illusie van de vrije wil wordt alles zinloos". Ritsema is sociaal psycholoog en schrijfster. Nu de wetenschap weer eens een stap vooruit is en is vast komen te staan dat de vrije wil niet bestaat, slaat kennelijk bij sommigen de angst weer toe. Deze reactie is al duizenden jaren oud, vooral religies reageren meestal erg spastisch op vooruitgang van de wetenschap. Wat Ritsema gisteren schreef is leesbaar tot de laatste alinea, dan verlaat plotseling het logisch denken haar: 'De ontmaskering van hetgeen ons menselijk maakt (vrije wil, bewustzijn, het gevoel van ikkigheid) als een illusie mag dan een wetenschappelijke waarheid zijn, maatschappelijk gezien is zo'n waarheid desastreus. Er valt geen maatschappij drijvende te houden, geen kind op te voeden, geen relatie aan te gaan, als je niet kunt uitgaan van het idee dat mensen een vrije wil hebben, ....enz.'
Ach Beatrijs wij mensen hebben nu al zo'n 150.000 jaar overleefd, zonder vrije wil blijkt nu. Het besef dat de vrije wil een constructie in onze hersenen is zal niet onze ondergang worden, integendeel. Vergroting van intellectuele kennis heeft ons nog altijd vooruitgang gebracht